زنجیره ارزش پورتر در کسب‌وکارها از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در سه مرحله مهم به آنها کمک می‌کند: شناخت زنجیره ارزش، شناخت حاشیه سود کسب‌وکار و در نهایت مشخص کردن استراتژی‌های موثر برای رشد کوتاه مدت و بلند مدت.
فعالیت همه کسب‌وکارها در این خلاصه می‌شود که مواد و تجهیزات مختلف را استفاده می‌کنند تا چیز با ارزشی تولید کنند. کلید موفقیت کسب‌وکارها هم در این است که اطمینان حاصل کنند ارزش چیزی که تولید کرده‌اند بالا است و شکاف بین هزینه‌ای که کرده‌اند و چیزی که در نهایت تولید شده تا حد ممکن زیاد باشد. اینجاست که چارچوب زنجیره ارزش پورتر به کمک شما خواهد آمد.
زنجیره ارزش پورتر چیست؟
زنجیره ارزش پورتر روشی است که نشان می‌دهد چگونه می‌توانید ارزش کسب‌وکار خود را به بازار نشان دهید. به صورت کلی، هر سازمان یا کسب‌وکاری، مجموعه‌ای از مواد را به عنوان ورودی دریافت می‌کند تا خروجی مورد نیاز مخاطبان خود را تولید کند. در چنین مواردی، خروجی تولید شده در مقایسه با ورودی‌ها ارزش و اهمیت بیشتری برای مشتریان خواهد داشت. کسب‌وکارها باید برای متمایز شدن در بازار، بین هزینه ایجاد ارزش و خود آن ارزش یک شکاف بزرگ ایجاد کنند. به این ترتیب می‌توانند به موفقیت برسند.
در فرایند تولید محصول، شما مواد خام را دریافت کرده و آنها را به محصولات واقعی تبدیل می‌کنید. این چارچوب در همه سازمان‌ها، حتی سازمان‌هایی که محصول فیزیکی تولید نمی‌کنند، نیز اعمال می‌شود. نیازی نیست که محصول همواره وجود فیزیکی داشته باشد؛ بلکه می‌تواند صرفا نتیجه‌ای از چند ورودی مختلف باشد.
درواقع زنجیره ارزش پورتر کمک می‌کند بتوانید روشی که با آن ارزش را تولید کرده‌اید، مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهید که در نهایت، یک مزیت رقابتی به شما خواهد داد.
اجزای زنجیره ارزش پورتر
فعالیت کسب‌وکارها با توجه به زنجیره ارزش پورتر به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
- فعالیت‌های اولیه: این فعالیت‌ها مستقیما محصول یا خدمات نهایی شما را توسعه می‌دهند.
- فعالیت‌های ثانویه: این مورد، فعالیت‌های اولیه را کارآمد و موثر خواهد کرد.
فعالیت‌های اولیه در زنجیره ارزش پورتر چیست؟
همانطور که گفتیم، فعالیت‌های اولیه آن‌هایی هستند که بر تولید ارزش و ایجاد مزایای رقابتی تاثیر مستقیم دارند. از جمله:
لجستیک ورودی
لجستیک ورودی شامل مجموعه‌ای از روابط، فرایندها و برخی فعالیت‌ها مانند ارتباطات تامین کننده ورودی، حمل و نقل کالا یا مسیر ورود استعدادها به کسب‌وکار می‌شوند که با وارد کردن ورودی‌های مختلف به کسب‌وکار ارتباط دارند.
عملیات
برای تبدیل ورودی کسب‌وکار به یک خروجی ارزشمند برای مخاطبان، نیاز به این عملیات دارید.
لجستیک خروجی
این فعالیت‌ها مربوط به تحویل محصول نهایی به مشتری است.
بازاریابی و فروش
این مورد مربوط می‌شود به معرفی محصول به مشتریان احتمالی، توسعه مسیرهای فروش و همچنین کمک به فروش بیشتر محصول نهایی.
خدمات
این فعالیت‌ها، به عنوان خدمات پس از فروش شناخته می‌شوند که در آن باید مشتریان را همواره درگیر محصول کرد و یا به کارکرد محصولات توجه کنند.
فعالیت‌های ثانویه در زنجیره ارزش پورتر چیست؟
این فعالیت‌ها، کمک می‌کنند تا فعالیت‌های اولیه موثرتر واقع شوند. فعالیت‌های ثانویه شامل موارد زیر هستند:
زیرساخت‌ها
فعالیت‌هایی که هر شرکت و کسب‌وکاری را تشکیل می‌دهند؛ شامل امور مالی، مدیریت عمومی و غیره
توسعه فناوری
این فعالیت‌ها، ارتباط زیادی با فعالیت‌های بخش عملیات دارند. با توجه به نوع کسب‌وکار و محصولات ورودی و خروجی، این فناوری‌ها ممکن است سخت افزاری، نرم افزاری یا نوعی دانش تاکتیکی باشند که برای پشتیبانی از تبدیل ورودی‌ها به خروجی استفاده می‌شوند.
مدیریت منابع انسانی
یکی از موارد مهمی که در توسعه کسب‌وکارهای بزرگ نقش مهمی دارد، منابع انسانی است. هر کسب‌وکار باید بتواند با استفاده از مدیریت منابع انسانی مناسب، به آموزش کارکنان خود بپردازد و پیشرفت و رفاه آنها را تضمین کند.
تدارکات
این بخش به لجستیک ورودی مربوط می‌شود که برای بدست آوردن ورودی‌ها یا منابع مورد نیاز برای فعالیت کسب‌وکار، عمل می‌کنند.
مزایای زنجیره ارزش پورتر
استفاده از زنجیره ارزش پورتر، مزایای متعددی برای کسب‌وکارها دارد.
- نقشه واضحی از تمام فعالیت‌های اصلی در مسیر تولید را به مدیران کسب‌وکار می‌دهد.
- با استفاده از زنجیره ارزش پورتر، کارایی و تمرکز در مجموعه بیشتر شده و در نتیجه حاشیه سود شما افزایش پیدا می‌کند.
- زنجیره ارزش پورتر، این امکان را برای مدیران فراهم می‌کند تا بدون مشکل، به بخش داخلی کسب‌وکار خود رسیدگی کنند.
- استفاده از روش زنجیره ارزش پورتر موجب شفافیت در فعالیت‌های کسب‌وکار شده و گرفتن تصمیمات استراتژیک را آسان می‌کند.
معایب زنجیره ارزش پورتر
هر روشی، ممکن است محدودیت‌های خاص خود را داشته باشد. در مورد زنجیره ارزش پورتر نیز این امر صادق است:
- به عنوان مثال از سال 1985 مدیریت منابع انسانی دچار تحولات اساسی شده است. در روش زنجیره ارزش پورتر این مورد به عنوان فعالیت‌های ثانویه در نظر گرفته می‌شود؛ اما باید به اندازه فعالیت‌های اولیه به آن توجه شود.
- از نظر استراتژیک بخش‌هایی از کسب‌وکار، مانند امور مالی با هم گروه‌بندی می‌شوند؛ بنابراین شاید بهتر باشد تمرکز بر این موارد را کاهش دهید.
- تقسیم فعالیت‌ها و عملیات ممکن است موجب از دست رفتن اهداف اصلی استراتژیک شما شود.
- روش زنجیره ارزش پورتر، قبل از کسب‌وکارهای دیجیتالی و اینترنتی ایجاد شده است. ممکن است بتوانید آن را با کسب‌وکار خود تنظیم کنید؛ اما این کار همیشه جواب نمی‌دهد و ممکن است با شکست روبرو شود.
چارچوب‌هایی که با زنجیره ارزش پورتر کار می‌کنند
زنجیره ارزش پورتر، یک چارچوب داخلی است؛ به همین دلیل وقتی با چارچوب‌هایی که تنها عملکرد خارجی دارند ترکیب شود، به تکامل خواهد رسید. یکی از چارچوب‌های خارجی که با زنجیره ارزش به خوبی کار می‌کند، نیروهای پنج‌گانه است. زمانی که زنجیره ارزش پورتر با نیروهای پنج‌گانه به خوبی ترکیب شوند، می‌توانید تحلیل SWOT دقیق‌تر و مفیدتری داشته باشید.
چه کسی نیروهای پنج‌گانه پورتر را اختراع کرد؟
مایکل پورتر در کتاب خود با عنوان «مزیت رقابتی: خلق و پایداری عملکرد برتر» زنجیره ارزش را اختراع کرد. پورتر نامی است که استراتژیست‌های کسب‌وکارها حتما نام او را قبلا شنیده‌اند. او همچنین مخترع نیروهای پنج‌گانه پورتر و استراتژی‌های عمومی پورتر است. این مجموعه‌ها، از نظر برنامه‌ریزی استراتژیک بسیار هوشمندانه و خلاقانه هستند.
نتیجه گیری
یکی از روش‌هایی که کسب وکارها برای خلق ارزش به آن توجه دارند، زنجیره ارزش پورتر است که کمک می‌کند شکاف بین هزینه تولید و محصول را افزایش داده و حاشیه سودتان را بالا ببرید.
ما در این مقاله توضیحات کاملی درباره زنجیره ارزش پورتر دادیم. اگر شما هم نکته‌ای به ذهن‌تان می‌رسد، حتما با ما و خوانندگان دیدار به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
زنجیره ارزش پورتر چیست؟
زنجیره ارزش پورتر، نقشه راهی است که نشان می‌دهد چطور می‌توانید ورودی یا همان مواد اولیه را به خروجی یا همان محصول یا خدمات نهایی تبدیل کنید.
مزایای زنجیره ارزش پورتر چیست؟
زنجیره ارزش پورتر، نقشه مشخصی از فعالیت‌های کلیدی برای تولید محصول را ارائه می‌دهد، کارایی و تمرکز افراد افزایش می‌یابد، حاشیه سود بیشتر می‌شود و مدیران می‌توانند تصمیمات استراتژیک آگاهانه‌تری بگیرند.
