هر فردی ممکن است گاهی در محیط کار، تحصیل یا خانواده با مشکلاتی مواجه شود که برخی از آنها بزرگ و پیچیده و برخی دیگر ساده و آسان قابل حل هستند، در این شرایط استفاده از مهارت های حل مسئله می تواند بسیار کارآمد و موثر باشد. در واقع روش و نحوه برخورد سازنده با مشکلات و چالش هایی که در زندگی روزمره برای افراد پیش می آید، هنر و مهارتی است که به حل مسئله معروف است. این مهارت یک فرآیند ذهنی است که شامل مواردی مانند کشف، تجزیه و تحلیل و حل مسائل است و هدف نهایی آن غلبه بر موانع و یافتن بهترین راه حل است.
البته یافتن بهترین راه حل برای حل مشکلات به طور کلی نمی تواند به مردم ارائه شود. زیرا بستگی به موقعیت و ویژگی های فردی فرد دارد و تصمیمات زیادی را در بر می گیرد. بر این اساس، اگر شما نیز هنگام مواجهه با مشکلاتی در زندگی شخصی یا شغلی خود دچار سردرگمی و مضطرب می شوید یا کنترل امور را از دست می دهید و گاهی تصمیمات اشتباه می گیرید، بهتر است مهارت های حل مسئله بیشتر بدانید، پس تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با این مهارت، مراحل آن و تکنیک های مختلف آشنا کنیم.
منظور از مهارت حل مسئله چیست؟
مهارت های حل مسئله یا حل مسئله در واقع یک فرآیند شناختی- رفتاری است که توسط خود شخص هدایت می شود و با کمک آن می توان راه حل های سازگار و موثری برای مقابله با مشکلات مختلف زندگی پیدا کرد. به عبارت دیگر، حل مسئله، فرآیندی آگاهانه، منطقی، هدفمند و پر تلاش است که با تسلط بر آن، می توانید علل احتمالی یک مشکل را در زندگی شخصی خود کشف کنید و برای حل آن برنامه های عملی تهیه کنید.
این مهارت که به عنوان مهارت حل مسئله نیز شناخته می شود، در دسته مهارت های زندگی نرم قرار می گیرد و به توانایی فرد در حل موثر، به موقع و بدون هیچ مانعی اطلاق می شود. بنابراین حل مسئله مهارتی تلقی می شود که با کمک آن می آموزید چگونه مشکلات مختلف زندگی را حل کنید. بهتر است بدانید افرادی که می توانند در مواجهه با مشکلات و مسائل زندگی راه حل های مناسب ارائه دهند، نسبت به سایر افراد، اعتماد به نفس بالاتری دارند و استرس کمتری دارند.
توانایی و مهارت های حل مسئله به افراد کمک می کند تا مشکلاتی را که در زندگی برایشان پیش می آید حل کنند و از این چالش ها به عنوان فرصتی برای شکوفا شدن استعدادهای خود و همچنین داشتن ذهنی خلاق و ایده پرداز استفاده کنند. البته زمانی که سوالات و مشکلات مختلف پیش می آید، همه افراد به یک شکل با آنها برخورد نمی کنند و روند حل مشکل می تواند متفاوت باشد.
به عنوان مثال برخی از افراد در مواجهه با مشکلی سکوت کرده و آن را غیر قابل حل می دانند که به آن سازگاری و عاطفی گرا می گویند. در حالی که برخی دیگر از افراد می توانند با تلاش، برنامه ریزی و جمع آوری اطلاعات یا مشورت و صبور بودن با مشکلات کنار بیایند، این دسته از افراد را می توان در گروه مقابله با مشکل قرار داد. در واقع این نوع حل مسئله مهارتی است که می توانید آن را بیاموزید تا مشکلات را به روشی بهتر حل کنید.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه مربیگری جوانان مقاله مربوطه را بخوانید.
مراحل مهارت حل مسئله چیست؟
شما می توانید با انجام مراحل زیر به طور منظم و مداوم، مهارت های حل مسئله خودتان را بهبود بخشید و راه حل های مناسب برای مقابله با مشکلات پیدا کنید:
- مشکل را شناسایی و تعریف کنید; این مرحله ممکن است برای شما ساده و پیش پا افتاده به نظر برسد، اما شناسایی مشکل همیشه آسان نیست. گاهی اوقات افرادی که درگیر یک مشکل هستند ممکن است تنها بخشی از مشکل را به عنوان یک مشکل در نظر بگیرند که می تواند تلاش آنها را ناکافی و بی اثر کند. بنابراین، این مهارت ارتباط مستقیمی با شناسایی و تعریف مسئله دارد، خواه مشکل پیچیده باشد یا بسیار ساده. بنابراین، تنها چیزی که بسیار مهم است، داشتن درک درست از مشکل است. پس مشکل را شناسایی کنید و سپس آن را به طور کامل تعریف کنید تا بتوانید اقدامات لازم را برای حل آن انجام دهید. همچنین به یاد داشته باشید که تعریف مسئله باید قابل اندازه گیری و عینی باشد تا بتوان به هدف دست یافت.
- یک استراتژی مناسب توسعه دهید; پرورش راه حل مناسب گام بعدی در حل مسئله است. اما همیشه نمی توان به یک استراتژی و روش کلی فکر کرد، زیرا تدوین یک استراتژی مناسب به شخصیت فرد و موقعیتی که در آن قرار دارد بستگی دارد و می تواند متفاوت باشد.
- اطلاعات را سازماندهی کنید; قبل از اجرای راه حل مورد نظر، بهتر است اطلاعات خود را جمع آوری و طبقه بندی کنید، چقدر از مشکل موجود اطلاع دارید؟ کدام عناصر برای شما نامشخص و ناآشنا هستند؟ و… بنابراین لازم است اطلاعات لازم و در دسترس جمع آوری و سازماندهی شود تا بهترین راه حل انتخاب شود.
- تخصیص منابع مورد نیاز; اگر منابع مالی نامحدود و زمان کافی برای حل مشکل ندارید، بهتر است قبل از شروع حل مشکل، آنها را اولویت بندی کنید. بنابراین، اگر مشکل شما خیلی مهم و فوری نیست، نیازی به هدر دادن منابع زیادی برای آن نیست. پس انرژی و منابع بیشتری را صرف مسائل مهمتر کنید.
- پیشرفت را دنبال کنید; گام دیگر برای حل موثر و کارآمد مشکل، نظارت بر پیشرفت خود است. اگر راه حلی که پیش روی شماست، شما را به سمت جلو و موفقیت نمی برد، بهتر است در روش یا هدف خود تجدید نظر کنید. به یاد داشته باشید که سطح اعتماد به نفس شما روی دید شما برای پیشرفت تأثیر می گذارد.
- بحث در مورد نتایج; پس از یافتن راه حل مناسب، باید نتایج موجود را بررسی کنید تا تعیین کنید که آیا مسیر انتخاب شده برای حل مشکل، مسیر صحیحی است یا خیر. این ارزیابی می تواند به سرعت انجام شود، مانند بررسی یک مسئله ریاضی برای تعیین درستی آن، یا می توان آن را به آرامی انجام داد، مانند بررسی جلسات روان درمانی پس از چند ماه.
- راه حل مناسب را اعمال کنید; در مرحله آخر باید راه حلی را که انتخاب کرده اید اجرا کنید و بعد از انجام آن به عواقب آن توجه کنید. بنابراین، اگر این نتایج رضایت بخش باشد، فرآیند حل مسئله به پایان می رسد، اما اگر نتیجه برای شما رضایت بخش نبود، زیرا ممکن است در آینده برای شما مشکل ایجاد کند، بهتر است روند را از ابتدا شروع کنید.
اگر می خواهید از راه دور کار کنید و نمی دانید چگونه این مقاله را به شما پیشنهاد می کنیم دورکاری چیست؟ ادامه مطلب
درباره تکنیک های عیب یابی بیشتر بدانید
معمولا اساتید مهارت های زندگی و روانشناسان در تحصیلات مهارت های حل مسئله انواع مختلفی از تکنیک ها به افراد ارائه می شود تا بتوانند با توجه به شخصیت و شرایط خود روش مناسب را انتخاب کنند. بر این اساس، ما تعدادی از موثرترین آنها را به شما معرفی می کنیم که شامل موارد زیر است:
1) تکنیک تحلیل علت ریشه ای; این روش یکی از تکنیک های حل خلاقانه مسئله و تحلیل علت ریشه ای است و زمانی استفاده می شود که گردش کار با مشکلی مواجه شود. علت مشکلات مختلف می تواند فیزیکی، انسانی یا سازمانی باشد. علل فیزیکی ملموس و عادی هستند، علل انسانی زمانی رخ می‌دهند که شخص مرتکب اشتباه شود و علل سازمانی فرآیندها و سیاست‌هایی هستند که توسط دیگران استفاده می‌شوند.
2) تکنیک کتو; در این روش امکان شناسایی مشکل، اهداف شرکت و … وجود دارد. این تکنیک بیشتر برای سازمان ها و شرکت ها مناسب است و تمامی عناصر از جمله مشتریان، فرآیند تحلیل، جهان بینی، مالکان و محدودیت های محیطی را در صورت بروز مشکل بررسی می کند.
3) پنج تکنیک چرا; این روش به شما کمک می کند تا ریشه مشکل را سریعتر پیدا کنید. در تکنیک پنج چرا، شما باید بتوانید پس از پاسخ دادن به سوال بعدی به سرعت به سراغ آن بروید، زیرا یک دید کلی از مشکل به شما ارائه می دهد.
4) تکنیک نمودار استخوان ماهی; وقتی مشکلات زیادی پیش می آید، چندین مشکل دست به دست هم می دهند و سردرگمی ایجاد می کنند. روش شاه ماهی که از آناتومی ماهی طوفان فکری ابزاری عالی است که اعضای تیم می توانند از آن برای بررسی علل یک مشکل استفاده کنند.
اگر می خواهید برند بسازید باید اصولی را رعایت کنید، ما این مقاله را به شما پیشنهاد می کنیم برندسازی شخصی ادامه مطلب
آخرین کلمه
با توجه به مطالب بیان شده در این مقاله؛ مهارت های حل مسئله یکی از مهم ترین مهارت ها در زندگی افراد به حساب می آید و استفاده از آن در تمامی عرصه های زندگی موثر خواهد بود. مشکلات در زندگی افراد همیشه به وجود می آید و مشکلی اجتناب ناپذیر است پس باید در هر شرایطی خود را برای رویارویی با آنها آماده کنید تا در صورت بروز مشکلات بتوانید تصمیم موثری برای حل آنها بگیرید.
